΄Ορος είμαι της Αγοράς

Στην Αθήνα, όπως και στις άλλες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας, η Αγορά ήταν το κέντρο της δημόσιας ζωής. Εδώ είχαν την έδρα τους οι διοικητικές, δικαστικές, οικονομικές και θρnσκευτικές αρχές της πόλης. Παράλλαλα ήταν το κέντρο των εμπορικών δραστηριοτήτων και της κοινωνικής ζωής.

Το εύστοχο σχόλιο του κωμικού ποιητή Εύβουλου περιγράφει τέλεια την πσλύπλευρη λειτουργία του χώρου και τον τρόπο με τον οποίο εμπλέκονταν η πολιτική ζωή της πόλης με την εμπορική κίνηση: Όλα πουλιούνται μαζί στον ίδιο τόπο της Αθήνας: σύκα, κλητήρες, σταφύλια, ραπανάκια, αχλάδια, μήλα, μάρτυρες, ρόδα, μούσμουλα, τροχανάς, κερήθρες, ρεβίθια, δίκες, πηγμένο πρωτόγαλα, μύρτα, κλnρωτέριο, υάκινθοι, αρνιά, κλεψύδρες, νόμοι, μnνύσεις... (Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, XIV, 640 b-c)

Λίθινη στήλη (όρος) με την επιγραφή ΗΟΡΟΣ ΕΙΜΙ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ (είμαι το ορόσημο της Αγοράς) Χρονολογείται γύρο στο 500 π.Χ. και εκτίθεται στο σημείο που βρέθηκε, μπροστά από την Θόλο.

Η Αγορά άρχισε να λειτουργεί ως δημόσιος χώρος μετά τις αρχές του 6ου αι. π.Χ. Έως τότε στο πλάτωμα κάτω από τη Ακρόπολη υπήρχε ένα εκτεταμένα νεκροταφείο και ιδιωτικές κατοικίες. Οι σημαντικές πολιτικές μεταβολές που ουντελέστηκαν μέσα στον 6ο αι. (νομοθεσία του Σόλωνα και μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη) άλλαξαν εντελώς τον χαρακτήρα του χώρου, ο οποίος απαλλαγμένος από τάφους και κατοικίες αποδόθηκε στη δημόσια χρήση. Από την εποχή αυτή μέχρι και τον 5ο μ.Χ. αιώνα ο χώρος ανήκε, με κάποια διαλείμματα, στη κεντρική πλατεία της πόλης.

Στα κλασικά χρόνια στη δυτική πλευρά της Αγοράς, κάτω από το λόφο του Αγοραίου Κολωνού, βρίσκονταν συγκεντρωμένα τα κυριότερα διοικnτικά κτήρια:

Το Βουλευτέριο, ο χώρος συνεδρίασης της Βουλής. Η Θόλος, έδρα των πρυτάνεων. Το Μητρώο, ναός της Μητέρας Θεάς και ληξιαρχείο. Η Στοά του Διός, ένα δημόσιο κτήριο διακοσμημένο με ζωγραφικές συνθέσεις που αναπαριστούσαν ηρωικές στιγμές της αθηναϊκής ιστορίας. Η Βασίλειος στοά, έδρα του ΄Αρχοντος Βασιλέα και αρχείο των νόμων του κράτους. Στον ίδιο χώρο υπήρχαν οι ναοί του Πατρώου Απόλλωνα και της Αθηνάς Φρατρίας , Θεών που συνδέονταν στενά με την αθηναϊκή πολιτεία.

Τη νότια πλευρά της πλατείας καταλάμβαναν στοές, κρήνες και ιερά. Εδώ τοποθετείται το δικαστήριο τος Ηλιαίας καθώς και το Αργυροκοπείο.

Οι Αθηναίοι θεωρούσαν τέμενος (ιερό) τον χώρο των δημοσίων κτηρίων καθώς και τον ανοικτά πλατεία της Αγοράς και είχαν τοποθετήσει λίθινους όρους (ορόσημα) στις εισόδους. Ο νόμος απαγόρευε την είσοδο σε όσους θα μπορούσαν να βλάψουν τον δήμο.

Η εμπορική κίνηση αναπτυσσόταν κατά μήκος της οδού των Παναθηναίων και του Δρόμου που οδηγούσε από τον Αγορά στο Δίπυλο. Τα καταστάματα των εμπόρων συχνά ήταν απλές ξύλινες παράγκες ή πάγκοι με ένα στέγαστρο, όπως στις σημερινές λαϊκές αγορές. ΄Αλλα καταστήματα και εργαστήρια υπήρχαν στις εμπορικές στοές. Στις νοτιοδυτικές παρυφές της πλατείας βρίσκονταν τα εργαστήρια των σιδηρουργών και των μαρμαροτεχνιτών. Πολύ κοντά στη Θόλο, σε προνομιακό σημείο για την εμπορική κίνηση της Αγοράς εντοπίστηκε το εργαστάρι του υποδηματοποιού Σίμωνα, που κάποιοι ιστορικοί ταυτίζουν με το γνωστό φίλο του Σωκράτn.